Waar staat paus Franciscus werkelijk als het gaat over contraceptie?

Vertaling pastoor Mennen

Onderstaand artikel is al verschenen in Voice of the Family op 1 februari 2017. Het overzicht geeft een goed beeld van waar de paus staat op een belangrijk punt van de katholieke leer.

Wat er gebeurde rond het aftreden van de Grootmeester van de Soevereine Orde van Malta en de benoeming van een “pauselijke delegaat” om te helpen bij de “vernieuwing” van de orde roept opnieuw vragen op over de mate waarin paus Franciscus instemt met de leer van de katholieke Kerk rond vragen van de seksuele moraal. In dit artikel willen we in het licht van recente gebeurtenissen terugkomen op vroegere zorgen betreffende de positie van paus Franciscus ten aanzien van contraceptie.

In het centrum van de crisis in de Orde van Malta staat de verdeling van voorbehoedsmiddelen en abortus veroorzakende medicijnen gedurende een aantal jaren door Malteser International (MI), de humanitaire tak van de orde. Edward Pentin heeft ons details van MI programma’s  verschaft in zijn uitgebreid artikel over dit onderwerp. Een onderzoek van het Lepanto Instatute zorgde voor verdere informatie over het werk van MI die wereldwijd condooms en abortus veroorzakende medicijnen bevorderde. Onder hun bevindingen springen de volgende feiten in het oog:

* MI deelde 52.190 condooms uit in Burma (Myanmar) in 2005 en 59.675 in 2006.
* Een rapport van de Wereld Gezondheids Organisatie uit 2006, getiteld Reproductive Health Stakeholder Analysis in Myanmar 2006 spreekt over “gezinsplanning” onder de “terreinen van deskundigheid” van MI, “contraceptie” onder zijn “activiteiten” en “geboortenspreiding” onder de plannen voor de toekomst. Het rapport onthult ook dat MI orale voorbehoedsmiddelen heeft verschaft aan 2500 vrouwen in één Burmese buurtschap.
* In 2007 ontving MI een tegemoetkoming van $ 1.7 miljoen van het Three Disease Fund voor wie zij 300.000 condooms uitdeelden in Burma.
* In 2012 werd MI een partner van Save the Children om een gezamenlijk project uit te voeren, waarvoor zij $ 2.1 miljoen ontvingen van het Global Fund om nog meer condooms in Burman te verspreiden in de periode van 2013-2016.

Malteser International werd gedurende deze periode geleid door Albrecht baron von Boeselager. Een intern onderzoek door de Orde van Malta kwam tot de bevinding dat von Boeselager uiteindelijk verantwoordelijk was voor de programma’s die het uitdelen van condooms en van abortus veroorzakende medicijnen met zich mee brachten. Zijn rol bij MI was een van de belangrijkste oorzaken die resulteerden in zijn ontslag als Groot Kanselier door de Grootmeester, Fra Matthew Festing op 6 december 2016 nadat hij twee keer had geweigerd zelf ontslag te nemen. Von Boeselager ging in beroep bij het Vaticaan. Er werd een commissie benoemd om zijn ontslag te onderzoeken. Edward Pentin heeft uitgebreide en verontrustende informatie naar voren gebracht rond de samenstelling van deze commissie, die voor het grootste gedeelte lijkt te hebben bestaan uit vriendjes en bondgenoten  van von Boeselager. De Soevereine Orde van Malta, die een soevereinde grootheid is, weigerde de wettigheid te aanvaarden van deze inmenging in hun interne aangelegenheden.

Op 24 januari 2017 werd Fra Matthew Festing door paus Franciscus gevraagd terug te treden en hij willigde het verzoek in. Daags erna verklaarde Pietro kardinaal Parolin, de Vaticaanse staatssecretaris dat de paus alle handelingen van Fra Festing sinds 6 december ongeldig verklaarde en daarmee verklaarde hij het ontslag van von Boeselager ongeldig. Het terugtreden van Fra Festing werd aanvaard door de Soevereine Raad van de Orde van Malta op 28 januari en er werd aangekondigd dat von Boeselager hersteld was in de positie Groot Kanselier van de Orde.
Kortom paus Franciscus heeft een man in zijn ambt hersteld die uiteindelijk verantwoordelijk was voor het uitdelen van condooms en abortus veroorzakende medicijnen, terwijl hij een man uit zijn ambt verwijderde die ervoor probeerde te zorgen dat de Orde van Malta trouw bleef aan de katholieke leer. In het licht hiervan en van het feit dat hij niet wil bevestigen dat hij de leer aanvaardt over het bestaan van in zich slechte daden, is het redelijk andere  bedenkingen bij het standpunt van Franciscus rond de morele geoorloofdheid van voorbehoedmiddelen de revue te laten passeren.. De lijst hieronder vestigt de aandacht van de lezer op belangrijke voorvallen die wij geconstateerd hebben; het is niet de bedoeling volledig te zijn.

5 maart 2014
Paus Franciscus werd geïnterviewd  door de Corriere della Sera. Hij werd gevraagd: “Kan de Kerk een halve eeuw na de encycliek Humanae Vitae van Paulus VI het thema van de geboorteregeling opnieuw oppakken? Kardinaal Martini, uw confrater, dacht dat dit moment was gekomen.” In zijn antwoord benadrukte paus Franciscus dat “Paulus VI zelf uiteindelijk de biechtvaders aanraadde meer barmhartigheid te tonen en aandacht voor concrete situaties”. De paus stelde ook “dat het geen kwestie is van het veranderen van de leer maar van dieper gaan en het pastoraal (dienstwerk) rekening laten houden met de omstandigheden en met wat het voor mensen kan doen. Ook hierover zullen we spreken op de weg van de synode.” De totale implicatie van deze woorden zullen duidelijker worden tijdens het twee jaar durende synodeproces.

13 oktober 2014
De heterodoxe (ketterse) relatio post disceptationem (tussenrapport) van de buitengewone Synode wordt gepubliceerd na de persoonlijke goedkeuring van paus Franciscus. Dit document toont een dubbelzinnige benadering van contraceptie en een benadering van het geweten en de natuurwet op een wijze die onvermijdelijk de morele leer van de Kerk zal ondergraven. De afwisseling van orthodoxe (rechtzinnige) bevestigingen van de katholieke leer en dubbelzinnige en onjuiste uitspraken volgt in al de opeenvolgende synodedocumenten.

19 oktober 2014
Het slotdocument van de Buitengewone Synode volgt de benadering van de boven genoemde relatio. De behandeling van contraceptie en de natuurwet zijn meer gedetailleerd behandeld in de analyse van dit document van de Voice of the Family.

16 januari 2015
Paus Franciscus verwijst naar Humanae Vitae in een toespraak tot de gezinnen in de Filippijnen waarin hij de nadruk legde niet op de centrale leer van de encycliek maar op zijn bewering dat Paulus VI “erg barmhartig was ten aanzien van afzonderlijke gevallen, en dat hij de biechtvaders vroeg erg barmhartig te zijn en begripvol in afzonderlijke gevallen. Maar hij had ook een bredere visie: hij keek naar de volkeren op aarde en hij zag de dreiging dat de gezinnen zouden worden vernietigd voor een gebrek aan kinderen.” De implicatie van deze passage, speciaal in het licht van de commentaren van 19 januari (hieronder), is dat contraceptie gedoogd kan worden in afzonderlijke gevallen, dat de leer van de Kerk “een breder visie” is of een ideaal. Dit zou hetzelfde zijn als het “gradualisme” dat goedgekeurd wordt in de synodedocumenten en in Amoris Laetitia.

19 januari 2015
Paus Franciscus vertelt de journalisten tijdens een persconferentie op zijn terugvlucht uit Manila, dat de encycliek Humanae Vitae niet ging over “persoonlijke problemen”. In die persoonlijke problemen zei hij de biechtvaders barmhartig te zijn, de situatie te begrijpen en te vergeven, om te begrijpen en vergevend te zijn”. In de encycliek gaat het eerder om “het algemene neomalthusianisme dat in opmars was”. Zo framet hij Humanae Vitae niet als allereerst handelend over een algemeen bindende norm maar eerder als een politiek antwoord op een ideologische beweging. Tijdens dezelfde persconferentie kritiseerde hij een moeder die acht kinderen had via een keizersnede en klaagde haar aan dat ze schuldig was aan het op de proef stellen van God. Hij zei verder dat katholieken “verantwoord ouderschap” moeten praktiseren en niet moesten “fokken als konijnen”.

17 juni 2015
Paus Franciscus benoemd klimaatwetenschapper Hans Schellnhuber in de Pauselijke Academie voor Wetenschappen. Schellhuber gelooft dat er een “bevolkingsprobleem” is en hij heeft voorheen gezegd dat de “draagkracht van de planeet” ligt “onder de miljard mensen”. Schellnhubers stellingen zijn meer in detail geanalyseerd door de Voice of the Family in dit artikel.

18 juni 2015
Paus Franciscus promulgeert de encycliek Laudato Si waarin hij de theorie van de klimaatverandering en de milieuagenda onderschrijft. De encycliek verwijst niet direct naar contraceptie ondanks de nauwe verbinding tussen milieubeweging en bevolkingscontrolebeweging. Dat verband vindt een voorbeeld in de keuze van het Vaticaan voor Hans Schellnhuber en Carolyn Woo, de toenmalige voorzitter en CEO van Catholic Relief Services, een Amerikaanse organisatie die groepen heeft gesticht die abortus  en contraceptie  promoten, om het document op de dag van publicatie te presenteren.

23 juni 2015
Het instrumentum laboris van de gewone synode wordt gepubliceerd. Dit document, dat voor publicatie goedgekeurd is door paus Franciscus, ondergraaft op ernstige wijze de leer van de Kerk over contraceptie en haar morele leer in het algemeen. Dit wordt in detail uitgelegd in de analyse van het document in de Voice of the Family.

10 september 2015
65 academici doen een beroep op de vaders van de toekomstige Gewone Synode om de “de vervalsing van de katholieke leer die impliciet aanwezig is in paragraaf 137” van het Instrumentum Laboris af te wijzen. Zij schrijven: “Paragraaf 137 behandelt een fundamenteel document van het hedendaags Leergezag, Humanae Vitae, op een manier dat het de kracht van die leer in vraag stelt en een methode van morele onderscheiding voorstelt die beslist niet katholiek is. Deze benadering van onderscheiding is in tegenspraak met wat tot nu toe door het Magisterium van de Kerk over morele normen, over geweten en moreel oordeel is geleerd, door te suggereren dat een goed gevormd geweten in conflict kan komen met objectieve morele normen.”

24 oktober 2015
Het slotdocument van de Gewone Synode heeft nog steeds een ernstig problematische benadering van de morele wet, en van de contraceptie in het bijzonder.

30 november 2015
Paus Franciscus verklaart, in de context van een vraag over het gebruik van condooms om de overdracht van HIV te voorkomen, dat er een conflict zou kunnen zijn tussen het vijfde en het zesde gebod. Een Duitse journalist vroeg: “Is het geen tijd dat de Kerk haar positie in dezen wijzigt? Dat ze het gebruik van condooms toestaat om meer infecties te voorkomen? In zijn antwoord stelde paus Franciscus: “Ja, het is één van de methodes. De moraal van de Kerk wordt op dit punt in verlegenheid gebracht: het vijfde of het zesde gebod? Verdedig je het leven of seksuele relaties die open staan voor leven?” In feite kan er nooit een conflict zijn tussen de geboden van de dekaloog. Paus Franciscus  bedoelt verder dat de leer van de Kerk op dit punt geen prioriteit heeft: “De vraag doet me denken aan de vraag die ze eens aan Jezus stelden: “Zeg me, Meester, is het volgens de wet geoorloofd op sabbat iemand te genezen? Is het een verplichting om te genezen?”  Deze vraag “als je dit doet is het volgens wet” maar ondervoeding, de ontwikkeling van de persoon, slavenarbeid, het gebrek aan drinkwater, dat zijn de problemen. Laten we niet praten over of je dit of dat type verband moet gebruiken voor een kleine wond, de ernstige wond is de sociale ongerechtigheid, de milieu ongerechtigheid…. als allen genezen zijn, als deze ziekten, deze tragedies er niet meer zijn die mensen veroorzaken uit sociale onrechtvaardigheid of om meer geld te verdienen, ik denk aan de wapenhandel, als deze problemen er niet langer zijn, dan kunnen we, denk ik de vraag stellen “is het volgens de wet geoorloofd om op sabbat iemand te genezen?”

10 december 2015

Kardinaal Tucson suggereert dat de wereld overbevolkt zou kunnen raken en hij zegt dat “erover gesproken is, dat de heilige vader op zijn terugreis uit de Filippijnen de mensen heeft uitgenodigd tot een vorm van geboorteregeling, omdat de Kerk nooit tegen geboorteregeling is geweest en geboortespreiding en dat soort dingen.” Hij verklaarde later dat hij beter de term “verantwoord ouderschap” had kunnen gebruiken dan “geboorteregeling”.

18 februari 2016
Paus Franciscus lijkt te willen zeggen dat condooms “het minste van twee kwaden is” dat kan worden gebruikt om overdracht van het Zikavirus te voorkomen en doet opnieuw de foutieve bewering dat er een “conflict kan zijn tussen het vijfde en het zesde gebod” van de dekaloog. Hij lijkt daarmee te willen zeggen dat de kwestie van de contraceptie “een godsdienstig” probleem is eerder dan een “menselijk probleem”. Deze niet samenhangende  benadering van de morele wet werd al voorspeld door Voice of the Family in onze analyses van de synodedocumenten.

19 februari 2016
Het Vaticaanse persagentschap bevestigt dat paus Franciscus in zijn opmerkingen de vorige dag de bedoeling had het gebruik van condooms in bepaalde gevallen goed te keuren.

8 april 2016
De apostolische exhortatie Amoris Laetitia wordt gepromulgeerd. Dit document bouwt voor op de foutieve benadering in de synodedocumenten ten aanzien geweten en natuurwet en gaat verder met een foutieve benadering van de moraaltheologie, welke gradualisme, situatiemoraal en de fundamentele optie inhoudt.

1 september 2016
Paus Franciscus zegt dat hij “blij” is met het aannemen van de United Nations Sustainable Development Goals (SDGs),  waarin ook staat “algemene toegang tot seksuele en reproductieve gezondheid”. Deze termen omvatten contraceptie en abortus door UN vertegenwoordigingen, nationale regeringen en internationale agentschappen. Aartsbisschop Mupendwatu van de Pauselijke Raad voor gezondheidswerkers had eerder gezegd tot de Wereldgezondheidsraad in Genève dat Heilige Stoel zonder voorbehoud de SDGs verwelkomde en dat Doel 3, voor de twee doelen die oproepen tot “universele toegang tot seksuele en reproductieve gezondheid, de sleutel was om te  komen tot de andere doelen. De verzekering van de paus dat hij “blij” is met de doelen die zullen leiden tot het verder doden van ongeboren kinderen, dreigt de geloofwaardigheid te niet te doen van de sterke verklaringen die hij tijdens zijn pontificaat heeft gedaan tegen abortus.

19 september
Vier kardinalen schrijven naar de paus met de vraag een antwoord te geven op de vijf dubia die zij hebben over de leer van Amoris Laetitia. De dubia, die vragen oproepen betreffende de aard van het geweten en het bestaan van intrinsiek zedelijk kwaad, zijn van groot belang voor de leer van de Kerk over de contraceptie.

24 oktober 2016
Paus Franciscus prijst Bernard Häring, een moraaltheoloog en invloedrijk tegenstander van Humanae Vitae. Hij zei tegen 36ste Generale Congragatie (van de jezuïeten) dat Häring “de eerste was die begon te kijken naar een nieuwe manier om de moraaltheologie opnieuw te laten bloeien”, en  dat “in onze tijd de moraaltheologie een grote vooruitgang heeft gemaakt in zijn overwegingen en in zijn rijpheid”.

14 november 2016
De vier kardinalen maken de tekst van de dubia publiek nadat paus Franciscus hen te kennen geeft dat hij niet plan is een antwoord te geven. De beslissing van de paus om niet helder uiteen te zette wat de betekenis is van zijn eigen tekst, sterkt de algemene opvatting dat deze leer opzettelijk dubbelzinnig is en ten doel heeft het katholieke geloof te ondergraven.

De voorbeelden die we hierboven hebben opgesomd laten de mate zien waarin het pontificaat van paus Franciscus een wijd verspreide twijfel en verwarring heeft veroorzaakt betreffende de leer van de Kerk rond vragen betreffende de seksuele moraal, zoals contraceptie. In dit uur van grote crisis voor de Kerk moeten we ons met steeds groter vertrouwen wenden tot God in gebed en boete dat Hij spoedig zijn almacht toont en zijn Kerk verlossing brengt.