Een eerste indruk van de “Voice of the Family” over de exhortatie. De “Voice of the Family” is een internationale coalitie van 26 pro-life/pro family organisaties die in Rome aanwezig was gedurende de Buitengewone (2014) en de Gewone Synode over het gezin (2015. Voice of the Family heeft fundamentele analyses gepubliceerd over de officiële documenten van de Synode.
De promulgatie van de Apostolische Exhortatie Amoris Laetitia door paus Franciscus betekent de conclusie van een synodaal proces dat beheerst werd door pogingen om de katholieke leer te ondermijnen rond zaken betreffende het menselijk leven, huwelijk en gezin, rond vragen over maar niet beperkt tot de onontbindbaarheid van het huwelijk, geboorteregeling, kunstmatige methodes van voortplanting, “genderideologie” en de rechten van ouders en kinderen. De pogingen om de katholieke leer te verdraaien hebben het getuigenis van de Kerk tegenover waarheden van natuurlijke en bovennatuurlijke orde verzwakt en ze hebben het welzijn van het gezin bedreigd, in het bijzonder van zijn zwakste en meest kwetsbare leden.
De Apostolische Exhortatie Amoris Laetitiae is een erg lang breedvoerig document, dat een grote verscheidenheid van onderwerpen met betrekking tot het gezin bespreekt. Er staan veel passages in die getrouw de katholieke leer weerspiegelen, maar dit kan de ernst niet verminderen van die passages die de leer en de praktijk van de katholieke Kerk ondermijnen. Voice of the Family is van plan de komende dagen en weken volledige analyses van ernstige problemen in de tekst te presenteren.
De Voice of the Family uit de eerste zorgen en bezwaren die hier volgen, met de grootste eerbied voor het ambt van de paus en alleen vanuit een oprecht verlangen de hiërarchie te helpen in haar verkondiging van de katholieke leer rond het leven, het huwelijk en het gezin en om het authentieke goed van het gezin en zijn meest kwetsbare leden te bevorderen. Wij menen dat wij door de volgende zorgen te uiten onze plicht vervullen zoals die duidelijk is neergelegd in het Wetboek van Canoniek Recht, waarin staat: “Naargelang van de kennis, de deskundigheid en het aanzien dat zij genieten, hebben zij het recht, zelfs ook soms de plicht, hun mening over wat het welzijn van de Kerk aangaat aan de gewijde Herders kenbaar te maken en deze, met behoud van de zuiverheid van geloof en zeden en van de eerbied jegens de Herders, en rekening houdend met het algemeen nut en de waardigheid van de personen, aan de overige christengelovigen bekend te maken.”(Canon 212 § 3)
Toelating van de “hertrouwd gescheidenen” tot de Heilige Communie
Amoris laetitia stelt in hoofdstuk VIII (par. 291-312) een aantal benaderingen voor die voor de “hertrouwd gescheiden” katholieken de weg bereiden voor het ontvangen van de Heilige Communie zonder dat ze echt berouw hebben en hun leven beteren. Deze paragrafen bevatten:
(i) verwarde uiteenzettingen van de katholieke leer betreffende de aard en de gevolgen van doodzonden, betreffende de toerekenbaarheid van zonde, en over de aard van het geweten;
(ii) het gebruik van ideologische taal in plaats van de traditionele terminologie van de Kerk;
(iii) het gebruik selectieve en misleidende citaten uit vroegere kerkelijke documenten.
Een bijzonder verontrustend voorbeeld van een foutief citaat van de vroegere leer vinden we in paragraaf 298 dat een woord van paus Johannes Paulus II aanhaalt uit Familiaris Consortio, dat er namelijk situaties bestaan “waar om ernstige reden, zoals de opvoeding van kinderen, een man en een vrouw niet kunnen voldoen aan de verplichting om te scheiden”. In Amoris Laetitia echter wordt het tweede deel van de zin van paus Johannes Paulus II weggelaten. Daarin zegt hij dat zulke paren “de plicht op zich nemen in volledige onthouding te leven, dat wil zeggen door te af te zien van daden die eigen zijn aan getrouwde stellen” (Familiaris Consortio nr. 84).
Verder lezen we in de voetnoot bij dit misleidende citaat: “In dergelijke situaties, zo zeggen veel mensen die de mogelijkheid kennen en aanvaarden die de Kerk hen biedt om ‘als broer en zus’ samen te leven, dat ‘ het dikwijls gebeurt dat de trouw in gevaar komt en het welzijn van de kinderen eronder lijdt’ (Vaticanum II, Pastorale Constitutie Gaudium et Spes, 51) als bepaalde uitingen van intimiteit niet meer plaats vinden.”
Het document verwijst naar deze foutieve visie maar verklaart niet waarom het een verkeerde aanpak is. Het is namelijk zo dat:
(i) Alle seksuele daden buiten een geldig huwelijk zijn intrinsiek slecht en het is nooit te rechtvaardigen een intrinsiek slechte daad te stellen, zelfs niet om iets goeds te bereiken.
(ii) “De trouw komt in gevaar” door daden van seksuele intimiteit buiten het huwelijk; daarentegen wordt de trouw beleefd als twee personen in een ongeldige verbintenis afzien van seksuele intimiteit in trouw aan hun oorspronkelijke verbintenis, die geldig blijft.
(iii)Het citaat stelt dat de kinderen zullen lijden omdat hun ouders, met de hulp van Gods genade, kuis leven.
Het document citeert Gaudium et Spes maar de passage is uit de context gehaald en ondersteunt het aangevoerde argument niet. De context maakt duidelijk dat Gaudium et Spes het heeft over gehuwde katholieken, in samenhang met de voortplanting, niet over mensen die samenleven in een ongeldige verbintenis. De volledige “zin luidt als volgt: “Waar nu de intimiteit van het huwelijksleven wordt stil gelegd, kan de huwelijkstrouw niet zelden gevaar lopen en het welzijn van de kinderen schade lijden” (Gaudium et Spes 51).
Het is daarom moeilijk om niet te concluderen dat de Apostolische Exhortatie op zijn minst de mogelijkheid oppert dat overspelige seksuele daden in sommige gevallen te rechtvaardigen zijn en dat zij Gaudium et Spes foutief citeert om er een grond voor aan te voeren.
Andere benaderingen die de katholieke leer rond het ontvangen van sacramenten ondermijnen zullen later door Voice of the Family worden besproken.
Rechten van ouders en seksuele opvoeding
Amoris Laetitia bevat een gedeelte dat is getiteld ”De noodzaak van seksuele opvoeding” (pr. 280-286). Dit gedeelte omvat meer dan vijf pagina’s zonder ook maar naar de ouders te verwijzen. Anderzijds wordt er wel verwezen naar “opvoedingsinstituten”. Maar seksuele opvoeding is toch “een fundamenteel recht en een fundamentele plicht van de ouders” en “Het moet steeds plaatsvinden onder hun zorgzame leiding, hetzij thuis, hetzij in de opvoedingscentra die door hen gekozen zijn en gecontroleerd worden.” (Paus Johannes Paulus II, Familari consortio, nr. 37) Het weglaten van deze leer zet ouders ernstig in de kou in een tijd dat de rechten van ouders betreffende de seksuele opoeding in veel landen van de wereld en bij internationale instellingen onder voortdurende en ernstige aanvallen liggen. In dit gedeelte citeert Amoris Laetitia geen enkele van de vroegere kerkelijke documenten die dit recht duidelijk bevestigen; het citeert daarentegen een psychoanalist, Erich Fromm, behorend bij de Frankfurter school. De eerdere verwijzingen in het document naar het recht van de ouders (par. 84) zijn natuurlijk welkom maar kunnen niet goedmaken dat de ouders uit dit gedeelte zijn uitgesloten.
Homoseksuele verbintenissen
Amoris laetitia volgt dezelfde benadering als in de synodedocumenten en dat houdt in dat “gelijkgeslachtelijke verbintenissen” een “zekere stabiliteit” kunnen bieden en een soort gelijkenis of verwantschap met een huwelijk hebben. Het document zegt:
“Wij moeten erkennen dat er een grote variëteit van gezinsrelaties bestaat die een zekere stabiliteit kunnen bieden, maar de facto of gelijkgeslachtelijke verbintenissen, bijvoorbeeld, mogen niet zomaar gelijk gesteld worden met het huwelijk.” (Par. 53)
Er bestaat een grote druk op internationale instellingen om het traditionele begrip van gezin te verwerpen door een taalgebruik dat verwijst naar “variëteit” of “diversiteit” in gezinsvormen. De implicatie dat “gelijkgeslachtelijke verbintenissen een deel vormen van de “grote variëteit aan gezinssituaties” is precies datgene waartegen de pro-family beweging zo’n harde strijd voert. Door een dergelijke taalgebruik ondermijnt de Apostolische Exhortatie het werk van de pro-family beweging die de ware definitie van gezin wil beschermen en bijgevolg ook de kinderen wil beschermen die afhankelijk zijn van de gezinsstructuur zoals die voor hun welzijn en gezonde ontwikkeling door God gewild is. We moeten wel opmerken dat in par. 251 de authentieke leer van de Kerk opnieuw is bevestigd dat “er geen redenen zijn om homoseksuele verbintenissen op welke wijze dan ook als gelijk of zelfs in verste verte niet als analoog aan Gods plan met het huwelijk te beschouwen”.
Genderideologie
Amoris laetitia onderschrijft een centraal aspect van de “genderideologie” door te beweren dat “benadrukt dient te worden” dat biologische sekse en socio-culturele ‘gender’ kunnen worden “onderscheiden maar niet gescheiden” (par. 56). Het aanvaarden van het onderliggend principe van de gendertheorie ondermijnt de anderzijds welkome kritiek op deze ideologie en haar uitwerkingen. Het foutieve idee dat je biologische sekse kunt onderscheiden van de zogenaamde “gender” werd voor het eerst gelanceerd in de jaren 50 van de vorige eeuw en is het fundament van de “genderideologie”. Verzet tegen de gevolgen van de “genderideologie” zal onmogelijk zijn als het foutieve basisprincipe ervan aanvaard is.
Aanvallen op onschuldig menselijk leven
Amoris laetitia heeft het niet over de schaal waarop het ongeboren leven, de ouderen en de gehandicapten worden bedreigd. Conservatieve schattingen geven aan dat in de laatste eeuw meer dan een miljard ongeboren levens door abortus zijn vernietigd. Toch zijn er in een document over uitdagingen aan het gezin, dat 263 pagina’s lang is, slecht een klein aantal terloopse verwijzingen naar abortus. Er is geen sprake van de vernietiging die veroorzaakt wordt door kunstmatige voortplantingsmethodes die ook het verlies van miljoenen mensenlevens tot gevolg hebben. De afwezigheid van een serieuze bespreking van de aanvallen op het ongeboren leven is in deze samenhang een ernstige nalatigheid.
Er is ook slechts een minimale verwijzing naar euthanasie en hulp bij zelfmoord ondanks de groeiende druk in de wereld om dit te legaliseren. Het nalaten van een afdoende bespreking van deze dreiging is eveneens een zeer te betreuren nalatigheid.
Kunstmatige geboorteregeling
Amoris laetitia verzuimt het om de katholieke leer over het gebruik van voorbehoedsmiddelen te bevestigen. Dit is een zorgwekkende nalatigheid, gegeven het feit dat (i) de scheiding tussen voortplanting en liefde bij de seksuele handeling de voornaamste katalysator is voor de cultuur van de dood en dat (ii) er wijd verspreide ongehoorzaamheid aan en kennis van de kerkelijke leer op dit terrein, juist omdat de hiërarchie deze waarheid niet communiceert. De bespreking van het geweten in het document is eveneens gebrekkig zowel in par. 222 waar het gaat over “verantwoord ouderschap” als in hoofdstuk VIII waar het gaat over de toelating tot de sacramenten van mensen die in publiek overspel leven. Par. 303 baart bijzondere zorg, met name in de volgende bewering: “Toch kan het geweten meer doen dan erkennen dat een gegeven situatie objectief niet overeenkomt met de volledige eisen van het evangelie. Het kan ook in oprechtheid en eerlijkheid herkennen wat op dit moment het meeste edelmoedige antwoord is dat aan God gegeven kan worden en het kan met een zekere morele zekerheid gaan zien wat God zelf in de concrete complexiteit van iemands beperkingen vraagt, al is dat niet volledig het objectieve ideaal. Laten we er in ieder geval aan denken dat dit inzicht dynamisch is; het moet steeds open blijven voor nieuwe stadia van groei en voor nieuwe beslissingen die er toe leiden dat het ideaal vollediger wordt gerealiseerd.”
Deze bewering lijkt uit te gaan van een foutief verstaan van “de wet van de geleidelijkheid” en suggereert dat er bepaalde gelegenheden zijn waarin de zonde niet alleen onvermijdelijk is maar zelfs actief door God voor die persoon gewild wordt. Dat zou volledig onaanvaardbaar zijn.
Conclusies
Dit is slechts een korte inleiding in de zeer talrijke problemen die we in Amoris laetitia vinden. Er is verdere studie nodig om volledig alle implicaties van de tekst te beschrijven maar het is nu al overduidelijk dat het document niet in staat is een heldere en getrouwe uiteenzetting te geven van de leer van de katholieke Kerk en van de discipline die daarmee onlosmakelijk is verbonden. Ons beginoverzicht geeft voldoende reden om dit document te zien als een bedreiging voor de integriteit van het katholieke geloof en het authentieke welzijn van het gezin.
Wij herhalen nogmaals dat wij deze kritiek leveren met grote eerbied voor het ambt van de paus maar in het bewustzijn van onze plicht als katholieke leken tegenover het welzijn van de Kerk, en onze plicht als pro-life/pro family campagnevoerders om te werken aan de bescherming van het gezin en zijn meest kwetsbare leden.
10 april 2016
Geen opmerkingen:
Een reactie posten