zaterdag 14 januari 2017

Waarom steeds minder priesters paus Franciscus kunnen uitstaan

Door Damian Thompson (geboren 1962) in het Britse weekblad Spectator 14-1-2017.

Op 2 januari publiceerde het Vaticaan een brief van paus Franciscus aan de bisschoppen van heel de wereld waarin hij hen herinnerde dat zij “zero tolerance” moesten tonen ten aanzien van kindermisbruik. De volgende dag publiceerde het Amerikaanse tijdschrift Week een artikel dat het verhaal vertelde van ‘Don Mercedes’- de eerwaarde heer Mauro Inzoli, een Italiaanse priester met een hartstocht voor dure auto’s en  minderjarige jongens. In 2012 ontnam paus Benedictus Inzoli  alle priesterlijke bevoegdheden en laïciseerde hem metterdaad. In 2014 echter kreeg hij alle bevoegdheden weer terug van paus Franciscus die hem waarschuwde zich verre te houden van minderjarigen. Toen pas gingen de Italiaanse burgerlijke autoriteiten achter de man aan die regelmatig handtastelijk was in de biechtstoel. Vorige zomer werd Inzoli veroordeeld tot vier jaar en negen maanden gevangenis voor pedofiele vergrijpen. Het Vaticaan, onder ‘zero-tolerance’-Franciscus, weigerde bewijzen aan te leveren waar de aanklagers om vroegen.

Als paus Benedictus een dergelijke hypocriete houding ten toon had gespreid ten aanzien van een klerikale kindermisbruiker, was iedereen over hem heen gevallen: hij zou uit zijn ambt verjaagd zijn in plaats van dat hij had kunnen aftreden. Maar het grootste deel van de media in de wereld hebben Franciscus in het hokje geplaatst van een onbevreesde hervormer, die strijd levert tegen Vaticaanse maffiosi, pedofielen en ‘fundamentalisten’. Deze perceptie maakte het voor de bondgenoten van de paus gemakkelijk de naam van Mauro Inzoli tot vorige week uit het Engelstalige nieuws te houden. Deze perceptie kan in 2017 veranderen. Gedurende meer dan twee jaar vliegen leidende katholieken elkaar aan over een plan – stiekem gesteund door de paus – om hertrouwd gescheiden kerkgangers tot de heilige communie toe te laten. De seculiere media hebben dit begrijpelijkerwijs beschouwd als een binnenkerkelijk verhaal. Het is moeilijk krantenkoppen te maken van een strijd die zelfs theologen moeilijk kunnen begrijpen. Op de het eind van het vorig jaar echter begon het conflict over de communie samen te vallen met andere conflicten die allemaal vragen opriepen niet alleen over het oordeel van de paus maar ook over zijn geestestoestand.

Een man die, toen hij zijn ambt aanvaardde, prettig informeel leek – hij betaalde zijn eigen hotelrekening; hij weigerde in het apostolisch paleis te wonen; hij belde onverwachts naar gewone mensen – slaat nu een minder sympathiek figuur. Hij heeft met een veel belangrijkere pauselijke traditie gebroken dan het wonen in de pauselijke appartementen of het reizen in limousines. Hij heeft met de gewoonte gebroken dat pausen, als ze eenmaal gekozen zijn, geen gemene curiespelletjes meer spelen. Paus Benedictus respecteerde die gewoonte. Liberalen die bezorgd waren dat de “Rottweiler” oude grieven zou koesteren zagen verbaasd – en opgelucht – hoe hij veranderde in een soort kluizenaar. Dat zorgde voor de feitelijke chaos die tot zijn aftreden leidde maar tot het einde toe was Benedictus altijd “de heilige Vader”.

Deze titel is in het Vaticaan onder Franciscus bijna in onbruik geraakt, minstens in het dagelijks spraakgebruik. En als je hem hoort, is het met een spoor van sarcasme. Bijvoorbeeld: “Zoals de heilige vader zo wijs zegt, wij hebben allemaal de natuurlijke neiging om poep te eten”. De priester in kwestie is geen fan van Franciscus. Maar het is een feit dat de paus het werkelijk heeft gezegd – in het openbaar. Vorige maand zei hij de media op te houden met het verspreiden van kletsverhalen omdat “mensen neigen naar de ziekte coprophagia”, wat betekent uitwerpselen eten. Waarom heeft hij dit gezegd? Het traditionalistisch blog Rorate Caeri suggereerde dat “ouder worden of een medische aandoening” verantwoordelijk was voor zijn “voortdurende boosheid, wrok, scheldredes, gebruik van grove woorden (waarvan het bekend is dat dit in de privé sfeer nog erger is)’. Opnieuw, hier spreekt een tegenstander. Er is geen bewijs dat de paus geestesziek is. Toch zullen veel werknemers van het Vaticaan willen getuigen van zijn woede-uitbarstingen, zijn lompheid tegen ondergeschikten en van zijn vulgair taalgebruik. Hij kan ook hartelijk zijn, grappig en meelevend. Maar deze kant van zijn persoonlijkheid is in toenemende mate voorbehouden aan hen die behoren tot zijn kringetje en aan zijn bondgenoten. Alle pausen hebben hun eigen kringetje, dat gaat vanzelf. Wat Franciscus onderscheidt van de recente voorgangers is de aard van verbintenissen die hij aangaat. Hij is veel meedogenlozer in de uitoefening van zijn macht dan bijvoorbeeld paus Johannes Paulus II die zeker een autoritaire trek had. “Bergoglio deelt de Kerk op in degenen die met hem en zijn en degenen die tegen hem zijn – en als hij denkt dat je bij laatste genoemd kamp hoort, dan zit hij achter je aan”, zegt een priester die in de curie werkt.

“Bergoglio”, let wel, hij noemt hem niet eens “Franciscus”. Veelzeggend is het dat deze priester eens een fervent aanhanger was van de administratieve hervormingen van de paus en hij kijkt niet weemoedig naar de regering van Benedictus, die hij verwijt dat hij zijn pauselijke plichten heeft verwaarloosd. Maar, zoals zoveel medewerkers in het Vaticaan, heeft hij schoon genoeg van de gewoonte van Franciscus om de hele Romeinse curie te vertellen dat ze moderne Farizeeën zijn – een vergelijking die de Argentijnse paus in de rol van Jezus plaatst. Duidelijk gelooft Franciscus dat het versoepelen van de regels voor de communie van katholieken in onregelmatige huwelijken een daad van christelijk mededogen is. Dit is ook de idee van de  eerbiedwaardige liberale kardinalen die campagne gevoerd hebben om hem te kiezen. Er wordt dikwijls gezegd dat hij hun agenda aan het uitvoeren is – en het is waar dat Franciscus erg open staat voor liberale eisen zoals vrouwelijke diakens en gehuwde priesters. Hij is echter niet hun werktuig. Met de woorden van een Vaticaanse waarnemer die in Rome vele jaren een belangrijke positie innam: “Hij heeft de oude progressieve jas niet aangetrokken maar hij heeft zijn eigen persoonlijkheidscultus gecreëerd. Theologische details vervelen hem.  Hij is geobsedeerd door persoonlijke loyaliteit -  en als de kardinalen bij hun keuze de gepaste zorgvuldigheid in acht genomen hadden, zouden ze hebben ontdekt dat hij onder de Argentijnse jezuïeten iemand was die voor een enorme verdeeldheid zorgde”. Het is niet moeilijk een Latijns-Amerikaanse kleur te ontdekken in het regelen van zaken en het vereffenen van rekeningen  en dat overduidelijk is geworden in het laatste jaar. De meeste katholieke bisschoppen dachten dat Franciscus een openhartige en misschien wat aandoenlijke naïeve hervormer was. In plaats daarvan worden zij geconfronteerd met een paus die tegelijkertijd strijdvaardig is, charmant, prikkelbaar, idealistisch en wraakzuchtig. Doet hij u aan iemand denken? De overeenkomsten tussen Trump en Franciscus doen in Rome al maanden de ronde, en niet alleen bij de tegenstanders van de paus. “Het is niet helemaal serieus bedoeld”, zegt een hooggeplaatste bron. “Niemand wil suggereren dat Jorge Bergoglio bekoord wordt door dezelfde  vleselijke zondes als Donald Trump. En er is nog een verschil. De Amerikanen kunnen hun oude boef naar vier jaar buiten gooien. Franciscus hoeft zich niet kandidaat te stellen voor een herverkiezing door een conclaaf. En dat is, geloof me, een geluk voor hem want na de ellende en de onzin van de laatste paar jaar zou hij in de eerste stemronde uitgeschakeld worden.


Geen opmerkingen: